
Kum 2012 ah England rama rawng kan bawl laiin Pianna rama hawng tura kohna ka dawng a. Kum 2016 ah ka lo hawng a. Kum 3 chhung Setana politics thiah a tul thu leh Pathian Lal ram politics tundin a ?ul thu sawiin Mizoram dung leh vang kan fang a. Chu Pathian Lal ram politics a taka a thlen tan nan kum 2018 MLA inthlanah Lal Isua Krista Lal ram tan kan ding a. Kum 2019 atangin Hnama harh thu kan au leh ta a. Mizoram District khawpui hrang hrang fang kualin a theihna hmun apiangah chanchinbumite kawmna (Press Conference) kan neihpui a. Hnama chian a tul tawh thute kan sawi zel a. Chanchinbu mite hnenah hnama kan chianna tur hming chu enge tiin zawhna kan siam thin a. Chhanna kan dawnte a in anglo hle. Thenkhatte chuan ‘INDIAN kan ni mai lawm ni?’ te an ti a, thenkhatin Mongolian, Mizo, Lai, Kuki, Hmar leh Mara etc. a ni mai lawm ni tite kan awm nuk bawk.
Mizorama NGO pawl lian tak tak, hnama chian sawi uar leh hnama chian ngaipawimawhte hian hnama kan chianna tur hming chu kan hria em? Kan politician hnam politics (nationalism) khelte khan eng hnam politic nge kan khelh? Hnama chian kan in zirtir dan leh hnam hming a in an loh avang hian unau thlahkhat vek si te kha kum tam tak kan in dovin kan in that a, vawiin thlengin hnam khat si kha hnam hrang hrang hmingin kan inthen darh rem rum chu a nih hi!
Min awpbettu British leh India ten “Thendarh la awpbet rawh" (Divide and Rule) tih hmangin min then darhin min awpbet a. Hnam khat (one nation), ram bial khat (same geographical area) a cheng si kha rorelna hrang hrang (independent administration) hmangin min thendarh nuaih a. Tunah hian hnam khat ni vek si kha ram hrang hrang Myanmar, Bangladesh leh India ah te min thendarh a. India ramah pawh state hrang hrangah hnam hnufual tiin (tribal identity) hrang 25 laiin min thendarh a. India Dan hnuaia tribal hnam list ziahna order No 1956 Act 81 of 1971 ah chuan Mizoram ah tribal hnam hrang 14 awm angin ziah a ni a. Chung zinga hnam hlawm lian Kuki, Hmar, Pawi (Lai), Lakher (Mara) any Mizo (Lushai) tribes an awm tiin min dah. A eng hnam berah chuan nge kan chian dawn? Mizorama chengte chu Mizo kan ni vek lawm ni tih ngaihdan chu a diklo tihna a nih chu. India dan bu ah chuan kan unau Mara (Lakher), Hmar, Lai leh Kuki te chu hnam hrang anga chhinchhiah vek an lo ni. Mizo tih chuan Lusei = Lushai tawng hmang Nizo intite chauh a huam tir tihna a nih chu.
‘Hnam hming hrang pein tunge min indo tir?’ tihte hi hnama kan harhna tura kan chianna tur hmasa chu a ni dawn lawm ni? Keini thlah khat leh bul thuhmun vek site hian hnam hming pakhat kan nei tih te, kan nihna kan chian lohna hi hnama kan harh lohna chu a ni tihte hriat a ngai. Kan thlahtu bul chhui lova China atanga kan thlang tlak chin chhuia Chhinlung chhuak kan ni tih piah lam chhuia China rama kan luh dan leh thlahtu bul hriat hi hnama chianna tur dik tak chu a ni dawn lawm ni? Chibingte hmanga thendarh kan nih anga chibing hmingte chu hnama chianna atana kan in zirtir emaw hnam hrang din kan tum zel chuan engtikahmah inpumkhatin kan hnam nihna dik tak angin khawvelah kan ding chhuak lovang.
Hnamah kan harh a, thlah khat leh hnam khat ZOVA FATE kan ni tih ah kan inlungrual a, kan HNAM HRUI KHAT HMING 'Zofate' tih hi kan vawn tlat chuan khawvelin min do thei lovang. Zofate hnamah kan harh vek hunah chuan Lalpa Pathian in kan awmna tur dik takah min dahin kan thlenna tur dik takah min thenkai tawh anga, hnehna ropui changin hnehna puan zar kan zar tawh ang.
Tags
Article