"KANGMEI VEN HI MI TIN MAWHPHURHNA A NI"
Mizoram hi 21,087 Sq. KM a zau niin; a zim hle na chungin - Ram Kang crawh atam thin hle a; Kum tinin kan ram chhunga hmun tam zawk hian Kangmei an tuarin chhiatna a thleng fo thin ani. Ramkang mai bakah Inkang te pawh a awm fo bawk. Chhiatna thleng fo thin hi a pawi tak zetin, Mitin ten Kangmei ven hi kan mawh phurhnaah ngai a, kan fimkhur chhoh deuh deuh a tul ta hle mai!!
Nikum 2021 (Nov-May) chhunga Mizorama Kangmei chhuak dinhmun chu: Lo/huan hal vangin hmun 4,281ah niin, Kang zau zawng chu 11,590.90 Ha a ni. Tin, Ramkang (forest fire) hmun 205 ah awmin, Kang zau zawng chu 2,562.18 Ha a ni. Kang zawng zawng chu hmun 4,486 ah niin; Ramkang zau zawng chu 14,153.08 Ha a ni bawk.
(Lawngtlai District bikah Lo/huan hal 611 awmin, Kang zau zawng chu 313.59Ha a ni a; Forest area Kang 17 Ha. a awm bawk.)
Mi fimkhur lo leh in thlahdah te vangin Kan Ram a kang vak vak thin in, Ram dangte mit hmuhah kan mualpho fo thin, a hrilhhai thlak thei hle thin mai.!!
Kangmei chhuak fo thin ngaihmawh a hun tak hle nachhan langsar ber chu Ramkang leh Kang dang atanga Boruak chhia/Khua tilumtu Green House Gases - Carbon Dioxide (CO2), Methane (CH4) leh Nitrogen Oxide (NO) te an insiam tam ta lutuk hi a ni. Tunlai a Khawvelin a buaipui em em Global Warming ah heng Boruak chhia te hian a thalo zawngin an thawh hlawk hle bawk. Chung chuan a nghawng chhuah thenkhat te chu:
1. A kum telin Khua a lum tual tual.
2. Sik leh sa a mumal thei ta lova; hun bi her dan a buai.
3. Leilung bawhtu Thing/hnim leh Nungcha chi hrang hrang (Biodiversity) te a riral nasa.
4. Leilung a ro vin Tui hna a tlem ta tial tial.
5. Leimin leh lei khi chat a tam phah.
Heng bakah hian, Ramkang hian Lei chunglang-hang (Humus) insiam tur a tichhia. A chhan ber chu Lei chunglang pante-ah hian mita hmuh tham loh, hnahthel tla eiral a, lei-hang siamtu (Decomposer) te an awm a, chungte chu Meisa in a ur hlum diak thin avangin Kangmei chhuahna hmunah chuan lei““hang (Humus) a in siam leh thei mai thin lo a ni.
Mizoram ang tlangram hmun awihah chuan Humus (Leichunglang-Hang) 1Cm(Khat) leka chhah insiam turin hun a duh rei hle thin. Kangmei avanga Decomposer te an ral zel chuan Kan ram leilung tuina a nep tial tialin Leilung atanga thar chhuah a hlawklo tial tial dawn a ni.
Kangmei ven kawnga hma kan lak a tul hle nachhan tlangpui te chu:
1. Boruak thianghlim hip tur kan hmuh zel theih nan,
2Tuihna a lo pun theih nan Thing leh mau te Kangmei laka an him a pawimawh;
3. Kan ram Leilung te chhiatna dang thleng thei laka an him theih nan,
4. Kan Nungchate an riral zel loh nan leh a la dam chhun ten min pembo san zel loh nan;
5.Zinmi (tourist) te hiptu- Kan tlangram leh a tuammawitu ramngaw leh Nungcha te him theih nan.
Awle, Khua a ro in Kangmei a hlauhawm ta hle mai a; Kan In leh lo, Huan thlai te leh kan thing phunte Kangmei laka an riral mai loh nan In lam leh Ram lamah Kang mei lakah kan fimkhur a tul chho ta hle a ni. Chuvangin Kangmei laka kan him tlan theih nan...
1. Meizuk-bung, Meichher leh meichhem te timit hmasa lo chuan kal san lo i la;
2. Vah bak ram tikang lo turin.... Mei-Kawng tha takin sial i la.
3. Kan chhungte theuh Kang mei laka fimkhur turin zirtir i la.
4. Kangmei tichhuaktu ni lo in, Kang thelhtu nih tum zawk i la.
Tichuan, "Kangmei Ven hi mi tin mawhphurhna a ni" tih hriain theih tawp chhuah theuh ang u.
Issued in public interest: Deputy Conservator of Forest (WL) Chhimtuipui Wildlife Division. Lawngtlai. Environment Forest & Climate Change Department. Mizoram.